Het vergunningplichtig verbouwen van gebouwen wordt voorlopig uitgesloten van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb), die op 1 januari 2024 van kracht werd. Deze wet, die in eerste instantie van toepassing is op nieuwbouw van kleinere bouwwerken zoals eengezinswoningen en kleinere bedrijfspanden – gecategoriseerd als gevolgklasse 1, beoogt een hogere bouwkwaliteit te waarborgen en de positie van consumenten te versterken. Echter, uit proefprojecten is gebleken dat de kosten en administratieve lasten die gepaard gaan met kwaliteitsborging bij verbouwprojecten relatief hoog zijn. Daarom zal Minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening gesprekken aangaan met betrokken partijen over eventuele aanpassingen van de Wkb voor verbouwingen. De aangepaste regels van het Burgerlijk Wetboek zullen niettemin vanaf 1 januari 2024 ook voor alle verbouwingen gelden.
Gedurende de startfase sinds 1 januari 2024 zijn in circa 80 proefprojecten ervaringen opgedaan met verbouwactiviteiten onder de nieuwe kwaliteitsborging, waaruit bleek dat de onkosten en bureaucratische lasten voor kleine projecten voor aannemers vrij hoog uitvallen. Dit staat tegenover de doelstelling van de Wkb die niet alleen een kwaliteitstoename beoogt, maar ook aanvaardbare kosten voor deze kwaliteitsverbetering.
Voldoende kwaliteitsborgers en gelijktijdige verlaging van legeskosten
Tegen de zomer van 2025 wordt verwacht dat duizenden nieuwbouwprojecten binnen gevolgklasse 1 in overeenstemming zijn met de Wkb. De wet is sinds de introductie maandelijks geëvalueerd om de effectiviteit en eventuele knelpunten in de uitvoering te monitoren. Tot nu toe zijn er geen significante problemen geïdentificeerd die de effectiviteit van de Wkb belemmeren. Cruciale aandachtspunten bij de invoering waren het aantal beschikbare kwaliteitsborgers en de projectkosten. Uit recent onderzoek van PwC blijkt dat het huidige aantal kwaliteitsborgingsbedrijven, dat is gestegen van 47 naar 62, ruimschoots toereikend is om te voldoen aan de vraag voor nieuwbouwactiviteiten in gevolgklasse 1. De Vereniging Kwaliteitsborging Nederland (VKN) bevestigt dit.
Bovendien tonen berekeningen aan dat de vermindering in legeskosten bij grotere bouwprojecten de uitgaven voor kwaliteitsborging ruimschoots compenseert. Voor nieuwe bouwprojecten onder de Wkb komt de vergunning voor technische bouwactiviteiten te vervallen, waardoor enkel kosten voor de leges van de omgevingsplanactiviteit overblijven. Volgens een rapport van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO), liggen de leges voor nieuwbouwwoningen onder de Wkb ruim 40% lager dan onder de traditionele vergunningplicht.
